Umowy handlowe z arbitrażem inwestycyjnym – tylko za zgodą państw członkowskich UE

 Umowa o wolnym handlu z Singapurem w swej obecnej formie nie może zostać zawarta przez Unię Europejską działającą samodzielnie. Postanowienia umowy dotyczące inwestycji innych niż bezpośrednie oraz dotyczące rozstrzygania sporów między inwestorami a państwami nie wchodzą w zakres wyłącznej kompetencji Unii

– taką decyzję 16 kwietnia 2017 podjął Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej TSUE.

Opinia ta jest niezwykle istotna, ponieważ będzie dotyczyła nie tylko umowy UE-Singapur, ale wszystkich podobnych umów zawierających mechanizm arbitrażu inwestycyjnego (m.in. ISDS/ICS), a więc również CETA i TTIP.

Unia Europejska i Singapur podpisały tekst umowy o wolnym handlu już 20 września 2013 r. To jedna z pierwszych dwustronnych umów o wolnym handlu, zwanych „umowami nowej generacji”. Oznacza to, że poza tradycyjnymi postanowieniami dotyczącymi ceł i barier pozataryfowych, zawiera również postanowienia dotyczące różnych dziedzin związanych z handlem, np. inwestycje, zamówienia publiczne, ochrona własności intelektualnej, konkurencja i zrównoważony rozwój.

Komisja Europejska i Parlament Europejski stały na stanowisku, że Unia posiada wyłączną kompetencję do podpisania i zawarcia przewidywanej umowy samodzielnie, bez konieczności ratyfikacji przez państwa członkowskie. KE zwróciła się do Trybunału Sprawiedliwości z wnioskiem o wydanie w tej sprawie opinii.

Decyzja TSUE mówi jednoznacznie, że umowa o wolnym handlu w obecnym stanie może zostać zawarta jedynie przez Unię i państwa członkowskie działające wspólnie.

To bardzo ważny wyrok i bardzo dobra wiadomość. Od tej pory wystarczy niezgoda jednego kraju członkowskiego, by powstrzymać niebezpieczne umowy handlowo-inwestycyjne, zawierające mechanizm inwestor-państwo. Jego skutkiem bardzo często są pozwy inwestorów o gigantyczne odszkodowania, jeśli kraj wprowadzi przepisy ograniczające ich potencjalne zyski (np. regulacje dotyczące ochrony środowiska, praw pracowniczych czy socjalnych).

Komisja Europejska teraz obowiązkowo będzie musiała dopuścić do decyzji o ratyfikacji umów takich jak CETA i TTIP krajowe parlamenty. Nic o nas bez nas!

Z całą treścią opinii Trybunału można się zapoznać na stronie curia.europa.eu